ସଂସ୍କାର : ହିନ୍ଦୁ କ୍ୟାଲେଣ୍ଡର ଅନୁଯାୟୀ, ଗଣେଶ ପର୍ବର ଦଶ ଦିନ ପରେ ଯେତେବେଳେ କି ଗଣପତି ବିଶ୍ୱଜନ ଶେଷ ହୁଏ, ତାହା ପରେ ପରେ ପିତୃପକ୍ଷ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ। ଏହି ଶ୍ରାଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଲ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଅଶ୍ୱିନ କୃଷ୍ଣ ଅମାବାସ୍ୟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୋଟ ୧୫ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥାଏ। ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଏହାକୁ ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥାଏ।
ତେବେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଗତ ୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ୬ ଅକ୍ଟୋବର ବୁଧବାର ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିବ ଏହି ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଶ୍ରାଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟ। ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି ଯେ ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ପିତୃପୁରୁଷମାନେ କାଉ ଆକାରରେ ସେମାନଙ୍କ ଘରକୁ ଆସନ୍ତି ଏବଂ ଶ୍ରଦ୍ଧାର ସହିତ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ଯାଇଥାନ୍ତି। ତେବେ କଣ ଏହା ସତରେ ହୋଇଥାଏ । ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଏହାରି ପଛରେ ରହିଥିବା ରହସ୍ୟ ।
ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଶ୍ରାଦ୍ଧରେ କାଉକୁ କାହିଁକି ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଏ?
ଶାସ୍ତ୍ରରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ କାଉ ଏବଂ ପିପାଲ ହେଉଛି ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କର ରୂପ। ଆଜିକାଲି, ଲୋକମାନେ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ କାଉ ଭାବି ଖାଇବାକୁ ଦେଇ ପିପଲକୁ ପାଣି ପିଇ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି। ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ଛାତ ଉପରେ ଥିବା କାଉକୁ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ପାଣି ଦେବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାବେ। ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ଯେକୌଣସି ଦକ୍ଷ ଆତ୍ମା ମଧ୍ୟ କାଉର ଶରୀରରେ ରହିପାରିବେ। କାଉ ଅତିଥି ଭାବରେ ଆସିବା ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଅନେକ ଉତ୍ତମ ଆତ୍ମା କାଉ ଆକାରରେ ଆଶ୍ରୟ ନେବାକୁ ଆସିବା ସହିତ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାକୁ ଆସିଥାନ୍ତି। ଏହା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ଯେ ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟର ଆତ୍ମା ଚାଲିଯାଏ, ସେହି ସମୟରେ ଆତ୍ମା ପ୍ରଥମେ କାଉର ରୂପ ଧାରଣ କରେ।
ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ କାଉ ହେଉଛି ଯମରାଜଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ଏବଂ ଆମର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଯମଲୋକରେ ଅଛନ୍ତି। ତେଣୁ କାଉକୁ ଖାଇବାକୁ ଦେଲେ ଆମ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ନିକଟକୁ ପହଞ୍ଚିବ। କୁହାଯାଏ ଯେ ଯଦି କାଉ ତୁମର ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିନିଏ, ତେବେ ଆପଣ ବୁଝିଯିବେ ଯେ, ଆପଣଙ୍କର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଆପଣଙ୍କ ଉପରେ ଖୁସି ଏବଂ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇସାରିଛନ୍ତି। ଯଦି କାଉ ଆପଣଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ ନ କରନ୍ତି, ତେବେ ବୁଝିବେ ଯେ ଆପଣଙ୍କର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଆପଣଙ୍କ ଉପରେ କ୍ରୋଧିତ ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇଛନ୍ତି। ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ, କାଉମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଇଶ୍ବରଙ୍କ ପୁତ୍ର ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
